انرژی
در عصر حاضر انرژی یكی از مهمترین شاخص های اقتصادی بوده و و تامین آن از ابزارهای سیاسی دولت ها بشمار می رود. با توجه به محدودیت در میزان منابع انرژی تجدید ناپذیر و نیز هزینه های ناشی از استخراج و بهره برداری، روند رو به رشد بهای انرژی مصرفی قابل پیش بینی است. اكنون فرهنگ استفاده صحیح انرژی بعنوان یك اصل اساسی در كشورهای توسعه یافته مدنظر قرار گرفته و آنها با هدایت و مدیریت صحیح انرژی تا حدود زیادی به اهداف عالیه خود در كنترل و تأمین به موقع انرژی دست یافته اند. قابل انتظار است که تهیه وسایل با كیفیت مطلوب و بهینه برای استفاده روزمره با توجه به تنوع ساخت در تكنولوژی اهمیت ویژه ای دارد. اطمینان از ایمنی، كیفیت، بازدهی و میزان مصرف انرژی وسایل مورد نظر با توجه به خدمات ارائه شده از طرف سازندگان برای مصرف كنندگان ضروری و مورد لزوم است. بر اساس سلیقه متفاوت افراد شرایطی را كه به صورت كلی یك مشتری به منظور انتخاب یك وسیله مد نظر قرار می دهد عبارتند از : شكل ظاهری، مدل ساخت، كارخانه سازنده، تكنولوژی ساخت، نشان استاندارد و برچسب انرژی كالا، كه از همه مهمتر توجه به نشان استاندارد و برچسب انرژی از شرط های ضروری در انتخاب و تهیه وسایل برقی خانگی محسوب می گردد. زیرا این علائم، اطلاعات بسیار مفیدی در زمینه ایمنی و بازدهی وسایل برقی با توجه به خدماتی كه ارائه می دهند در اختیار مصرف كننده قرار می دهند. ازطرفی عدم مدیریت وكنترل صحیح مصارف انرژی در بخش های دولتی، تأسیسات و وزارتخانه ها باعث شده تا علاوه بر پرداخت هزینه های كلان ناشی از مصارف انرژی شاهد موارد خطرناک و خسارات احتمالی ناشی از آن بود. دربعضی از ادارات، ارگان ها، وزارت خانه ها و تأسیسات دولتی مشاهده می شود كه ساختمان های بزرگ اداری فاقد سیستم متمركز گرمایشی و سرمایشی بوده و یا اینكه در صورت موجود بودن، این سیستم ها كارآیی لازم را درخصوص گرمایش و سرمایش ساختمان مورد نظر در فصول مختلف سال ندارند. در تحقیق حاضر با توجه اینكه انرژی یكی از مهمترین شاخص های اقتصادی می باشد هدف شناسایی معیارهای اصلی در انتخاب كالا و نقش آگاهی عمومی در رعایت بهینه مصرف انرژی و فرهنگ سازی آن در سطح جامعه می باشد. از طرفی نقش مدیریت در كنترل صحیح مصارف انرژی در بخش های دولتی، تاسیسات و وزارتخانه ها بررسی و تأكید شده است.
ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ
ﺻﺮﻑ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺻﻴﻐﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺍﺻﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻋﺮﺑﻲ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﭼﻮﻥ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻭ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﺳﺖ ﻭﺍژﻩ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺷﺨﺺ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺯﺍﻱ ﺁﻥ ﻛﺎﺭ ﻭ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻣﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﻛﺎﺭ ﻭ ﻳﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﻳﺎ ﻣﻲ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ.
بهینه سازی مصرف انرژی و بهره وری انرژی
در تعریف کلی، می توان گفت که بهینه سازی مصرف و بهره وری انرژی، انتخاب الگوها و اتخاذ و بکارگیری روش ها و سیاست هایی در مصرف درست انرژی می باشد که از نقطه نظر اقتصادی مطلوب است و استمرار وجود و دوام انرژی و ادامه حیات و حرکت را تضمین کند. تعیین سهم صورت های مختلف انرژی در سبد انرژی هر جامعه، با توجه به امکانات آن جامعه و نیز بکارگیری پربازده ترین شیوه استفاده از آنها (که متضمن کاهش تخریب منابع انرژی و نیز کاهش تأثیرات سوء ناشی از استفاده ناصحیح از انرژی است) بر عوامل دیگر حیات و محیط زیست مدنظر است. استفاده درست و به جا از انرژی، نه تنها متضمن استمرار حیات و توسعه پایدار جامعه است، بلکه منجر به بقاء انرژی برای همگان و نسل های آتی شده و در کاهش میزان تولید و گسترش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف نادرست انرژی بسیار موثر است.
علاوه بر این، در تکمیل تعریف بهره وری، می توان به کاستن از مقدار انرژی مورد نیاز برای فراهم آوردن کالاها و خدمات نیز اشاره کرد. برای مثال، عایق بندی ساختمان باعث می شود در ساختمان انرژی گرمایش و سرمایش کمتری را برای دستیابی و حفظ یک دمای دلپذیر مصرف کرد. نصب لامپ کم مصرف، لامپ ال ئی دی مقدار انرژی مورد نیاز برای دستیابی به سطح همسان روشنایی در مقایسه با استفاده از لامپ رشته ای سنتی را کم می کند. با استفاده از فناوری یا فرایند تولید بهره ورانه تر، ارتقای بهره وری انرژی حاصل می شود.
بهینه سازی و مدیریت مصرف انرژی از مضامین مهم در صنعت انرژی برشمرده می شود. انتخاب بهینه و در نظر گرفتن الگوهای مصرف مناسب و بکارگیری روش ها و ایده های جدید و خلاقانه در مصرف درست انرژی موجب می شود تا انرژی دوام بیشتر داشته باشد. بهینه سازی و فرهنگ سازی مصرف انرژی به دلایلی ضروری است که از این بین می توان به کاهش هزینه ها و صرفه جویی اقتصادی، جلوگیری از استفاده ی بی رویه از انرژی های فسیلی با توجه به محدودیت منابع انرژی و کاهش گازهای گلخانه ای و کاستن آثار مخرب محیط زیستی اشاره نمود.
از سویی دیگر، اقتصاد انرژی قدرت تولید، توزیع و مصرف بهینه را در بر می گیرد. میزان هزینه ها و نوع و کیفیت تجهیزات مورد استفاده در تولید انرژی و نیز سیاست ها و راه حل هایی که این انرژی تولید شده را به درب محل مصرف برساند، مهم است. همچنین در نهایت مصرف کننده نهایی باید با چه سیاست های تبعیض قیمتی تعرفه ای (برای مشترکین خانگی و تجاری) بهایی را بپردازد، همگی در اشراف و حیطه علم اقتصاد انرژی گنجانده می شود. از طرفی نیز، منابع تجدیدناپذیر با سوءبرداشت بشر از آن در حال هشدارهایی برای تمام شدن در آینده ای نزدیک است. اینجاست که علم اقتصاد خودنمایی می کند و نشان می دهد که باید به چه نحوی این منابع کمیاب تخصیص داده شوند. همچنین علم اقتصاد، برای منابع تجدیدپذیر نیز می تواند، با محاسبة هزینة صرف شده (مثلا هزینه احداث نیروگاه بادی یا خورشیدی)، امکان سنجی و آینده پژوهشی های مربوطه نقشی بارز ایفا نماید.
مفهوم صرفه جویی در مصرف، به معنی چشم پوشی از مصارف مورد نیاز نیست و با رعایت برخی نکات و بکارگیری روش های بهینه سازی، می توان بدون سرمایه گذاری این ظرفیت را ایجاد کرد. برای این منظور، استفاده درست از حامل های انرژی ضرورت دارد، یعنی به طور مثال با تنظیم دمای یخچال بر روی درجه سرمایش زیاد تا 15 درصد بیشتر برق مصرف می شود. استفاده از ماشین ظرف شویی با ظرفیت کامل آن، باصرفه تر از شستشوی ظروف با دست است. برای استحمام، با دوش گرفتن انرژی کمتری مصرف می شود تا استفاده از وان حمام. کسی که بدون بستن درب قابلمه آشپزی کند تا 30 درصد بیشتر گاز مصرف کرده است. چکه کردن عادی یک شیر آب باعث تلف شدن 2000 لیتر آب در سال می شود. لامپ های رشته ای التهابی فقط 5 تا 10 درصد برق مصرفی را به روشنایی تبدیل می کنند. با یک درجه کاهش دمای محیط، 6 درصد در مصرف سوخت گرمایش صرفه جویی می شود و کاهش 12 درصدی در مصرف برق با استفاده صحیح و بهینه لوازم برقی خانگی قابل پیش بینی است.
محاسبه شده است که اگر در کشور اتریش همة خانواده ها از لوازم برقی خود درست استفاده کنند، می توانند کل مصرف برق کشورشان را حدود 2/5 درصد کاهش دهند. یک تلویزیون می تواند در مدت یک سال تقریبا 150 کیلو وات ساعت برق در حالت استندبای مصرف پنهان داشته باشد، بدون اینکه هیچ تصویری را نشان دهد. رانندگی با آرامش و با سرعت متوسط به جای با عجله راندن می تواند در هر 100 کیلومتر تا 3 لیتر در مصرف بنزین صرفه جویی کند. این ها برخی مواردی هستند که هرکسی را به فکر فرو می برد، تا به فرهنگ درست مصرف کردن بیشتر توجه داشته باشد. شاید شما هم با مصرف بهینه انرژی، سطح کیفی زندگی را برای خود و دیگران افزایش دهید.
ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻛﻢ ﻣﺼﺮﻑ ﻛﺮﺩﻥ ﻧﻴﺴﺖ
عده ای صرفه جویی را به معنای كم مصرف كردن معنا كرده اند ولی به نظر می رسد این معنا نمی تواند اقتصادی باشد؛ زیرا هدف از تولید یك شی اقتصادی، مصرف آن است و مصرف چیزی زمانی به وقوعمیپیوندد كه آدمی به آن نیاز داشته باشد و با مصرف آن چیز نیازی از نیازهای وی برآورده می شود. بنابراین شخص لازم است تا در حد نیاز و برآورد آن، چیزی را مصرف نماید و كم مصرف كردن نمی تواند نیاز وی را برآورده سازد، مگر آن كه در مساله نیاز به نیازهای اساسی و نیازهای غیر اساسی و یا نیازهای لازم و غیر لازم توجه داده شود. بنابراین، مصرف انرژی باید در حد برآورد نیازهای اساسی و لازم باشد. ولی مشكلی كه در این جا خود را نشانمی دهد آن است كه همان گونه كه نیازهای آدمی به دو دسته نیازهای اساسی و لازم و غیر اساسی و غیر لازم دسته بندی می شود و به شكلی اولویت خود را تحمیلمیكند، در حوزه چیزهایی كه به عنوان مواد مصرفی مورد توجه قرار می گیرد نیز اولویت بندی صادق است. هرچه نیاز به چیزی ضروری و لازم باشد، آن چیز با مالیت بیش تر و ارائه می شود. از این رو ارزش نیازی انسان به چیز اقتصادی، آن چیز را ارزشمندتر می سازد چنان كه كم اهمیتی آن نیز آن را در درجه دوم اهمیت قرارمی دهد. البته این امر به چیزهایی برم یگردد كه ارزش مالی داشته و برای تولید و تهیه آن نیازمند كار و پرداخت هزینه هستیم. بنابراین با آن كه هوا و اكسیژن برای آدمی دارای ارزش و اهمیت بسیار و حیاتی است ولی از آن جایی كه درحال حاضر برای آن هزینه ای پرداخته نمی شود و نیاز به تولید آن نداریم و كاری برای آن انجام نم یدهیم چیزی بی ارزش بوده و از مالیت خارج می شود و سخن از صرفه جویی در آن معنا و مفهومی ندارد؛ ولی اگر فرض كنیم كه در آینده برای تولید اكسیژن مصرفی انسان نیازمند تولید و یا كار برای آن باشیم می بایست برای آن مالیت قرار داده و درباره شیوه های مصرف و استفاده آن سخن بگوییم.
