اصلاح قبوض برق در راستای اثرگذاری بیشتر
در صورتی که مسئولین وضع مقررات جدیدی را لازم ببینند، مانند طرح اصلاح تعرفه برق مشترکین پرمصرف، توجیه افکار عمومی و طلب همکاری از مردم به کمک این ارتباط رسانه ای، ممکن خواهد بود. یکی دیگر از ابزار در دسترس که مستقیما بر مصرف کنندگان اثر خواهد گذاشت، قبوض حامل های انرژی است. قبوض برق در حال حاضر بیشتر حاوی اعداد و ارقامی است که عامه مردم یا متوجه آن نمی شوند یا رغبتی به بررسی آن ندارند و معمولا مبلغ قبض و تاریخ قرائت کنتور مورد توجه مشترکین قرار می گیرد. در قبوض برق جدید سال ۱۳۹۸، برای مشترکینی که خارج از الگو مصرف می کنند، عبارت مشترک پرمصرف به صورت درشت نوشته شده است. همچنین توضیحاتی مرتبط با موضوع مدیریت مصرف برای همه مشترکین آورده شده است. اما استفاده از رنگ بندی و یا شکل های ساده و بامعنی به مراتب اثرگذاری بیشتری خواهند داشت و با مرور زمان برای همه مردم قابل درک خواهد بود. پیشنهاد شده است بخشی از اعداد و محاسباتی که در قبض برق وجود دارد، حذف شود و از آنجایی که دسترسی به این اطلاعات حق مصرف کننده است، در سایت توانیر یا شرکت توزیع برق مربوطه قابل دسترسی باشد. در عوض آن قبوض به شکل ساده، تنها حاوی مطالب مهم و اثرگذار در نحوه مصرف مشترکین و با استفاده از رنگ و علائم کافی باشد.
آموزش مصرف بهینه انرژی به کودکان
صرفه جویی در انرژی با آموزش آغاز می شود و آموزش، راه های بهینه سازی مصرف انرژی و بهره وری انرژی امری بسیار موثر است. کودکان با آموزش مناسب، می توانند رفتارهای صحیح در مصرف را بپذیرند و الگوهای مصرفی خود را تغییر دهند. کودک حتی در سنین کم همه چیز را کنجکاوانه زیرنظر دارد. در نتیجه تمام الگوهای رفتاری والدین روی آن ها تاثیر مستقیمی دارد. پس از این ویژگی می توان بهره برد و فرهنگ مصرف بهینه انرژی را از همان دوران کودکی در فرزندان نهادینه کرد. فراموش نکنید که در گام اول این والدین هستند که باید الگوی خوبی در مصرف بهینه انرژی باشند و توصیه های شان را ابتدا، خودشان بطور کامل به کار بسته و عملی کنند تا فرزندان در حفظ منابع انرژی مسئولیت پذیر شوند.
در نمونه های آموزشی برای نسل های قبل، دو دهه پیش بابا برقی و آقای ایمنی از چهره های جذاب برای کودکانی بودند که حالا آقا و خانمی شده اند برای خودشان و احتمالا چند فرزند هم دارند، اما هنوز رد پای بابا برقی در ذهن شان باقی مانده، مثلا کافی ا ست در جمع، چندباری روشنایی اتاق را کم کنید و در دفاع از رفتارتان، از مصرف بهینه برق بگویید تا پس از مدتی به بابابرقی ملقب شوید یا برای دهه شصتی ها یا دهه هفتادی های دوروبرتان، هرگز نشه فراموش… را آهنگین ادا کنید تا ناخودآگاه فرد مقابل لامپ اضافی خاموش! را برایتان زمزمه کند. همین بابا برقی توانست لامپ های رشته ای را که زمانی باعث مصرف زیاد برق بودند از خانه ها جمع و به شرکت برق برای کاهش مصرف کمک بزرگی کند. اما بعد از این که به تدریج میزان تولید برق از میزان مصرف بالاتر رفت، فرهنگ سازی انگار فراموش و بابا برقی از ذهن مسئولان پاک شد. اگر حافظه تان را مرور کنید یا از بچه های تان بپرسید آیا چیزی را که سر زبان ها افتاده باشد و موضوع آن، تلنگری باشد برای مصرف بی حساب و کتاب مان در آب و انرژی، نمونه تازه ای سراغ دارد یا خیر؟ قطعا به پاسخ منفی می رسید. هر چه هست، تبلیغات کم اثر و پراکنده بعید است در ذهن مخاطب بماند، همین تبلیغ های نیم بند هم زمانی دیده می شود که مصرف به اوج رسیده و خاموشی ها امان مردم را بریده است. با این حال، شرکت برق سالانه یک میلیارد برای فرهنگ سازی مصرف بهینه هزینه می کند. برای نسل فعلی دیگر بابا برقی خوب نیست و شخصیت های جدید لازم است تا جایگزین کاراکترهایی چون بابابرقی شوند؛ هر چند که قرار است بابابرقی هم برگردد.
آموزش، زمانی اثر بخش تر است که برای بچه ها جالب و جذاب باشد، پس باید آموزش خشک و جدی نباشد و بلکه همراه با سرگرمی و بیان شیوا و ملموسی برای فرزندان گفته شود. حتی می توان این کار را به یک بازی تبدیل کرد؛ جدول امتیازی تهیه کنید و برای هر کاری که کودک در زمینه صرفه جویی انرژی انجام می دهد، یک امتیاز درنظربگیرید. در انتها متناسب با امتیازها، برایش جایزه تهیه کنید. همچنین می توانید در داستان ها و قصه هایی که برای کودک خود تعریف می کنید، بطور مثال می توان موارد زیر را برای نمونه های آموزشی کودکان بیان کرد و بصورت عملی آموخت:
- در طول روز پرده ها را کنار زده شود تا از نور خورشید استفاده شود و شب ها پرده ها را کشید شود تا گرمای خانه از طریق پنجره ها هدر نرود.
- سماورگازی جایگزین سماوربرقی شود.
- در ساعات اولیه شب، کمترین استفاده را از وسایل برقی دارد.
- طی روز که بچه ها در خانه نیستند، در اتاق های شان را بندند و وسیله گرمایشی یا سرمایشی آن را نیز خاموش کنند.
- هنگام استفاده از اجاق گاز، شعله را بیش از اندازه زیاد نکنند و شعله را متناسب با اندازه ظرف انتخاب و روشن کنند.
- هنگام کارکردن وسایل سرمایشی یا گرمایشی پنجره ها را باز نمی کند.
- در خرید لوازم برقی قبل از هر چیز به برچسب مصرف انرژی روی دستگاه دقت شود.
وقتی والدین خود را ملزم به رعایت اصولی می کنند، فرزندان هم خواه ناخواه از رفتارهای آنان الگو می گیرند. فرزندان خانواده قصه ما نیز هر کدام به نوبه خود نکات کوچکی را در زمینه مصرف صحیح انرژی رعایت می کنند:
- شارژرهای تلفن همراه بعد از اتمام کارشان، از پریز کشیده می شوند چرا که وسایل الکترونیکی حتی زمانی که خاموش هستند نیز مقداری برق مصرف می کنند.
- نمایشگر رایانه را به گونه ای تنظیم کرده اند که پس از سه دقیقه بی استفاده بودن خاموش شود و برای همیشه در حالت ذخیره انرژی قرار داده اند.
- با آن که لامپ های کم مصرف خیلی وقت است که جایگزین لامپ های حبابی شده اند اما دست های همه اهل خانه، به خاموش کردن چراغ های اضافه عادت داده شده اند.
- روزهای سرد زمستانی به جای افزایش درجه حرارت وسایل گرمایشی، لباس گرم تری می پوشند.
- هنگام حمام کردن، شیر آب حمام را باز نمی گذارند و از وسایل گرمازا در حمام استفاده نمی کنند …
و این گونه خانواده قصه ما با رعایت همین راهکارهای ساده، بدون آن که به سختی بیفتند یا خود را از استفاده درست انرژی های حامل محروم کنند، توانستند مصرف صحیح انرژی را یاد بگیرند و الگوی خود قراردهند. همچنین آنان علاوه بر کمک به حفظ منابع انرژی، هزینه های آب و برق و گاز خود را تا حد زیادی پایین آوردند.
